De reis naar het omgevingsplan (Stap 4) – De bruidsschat

Onder de Omgevingswet verhuizen veel regels van het Rijk naar gemeenten en waterschappen. De wetten en uitvoeringsbesluiten waarin deze regels zijn opgenomen worden ingetrokken. De bedoeling is dat gemeenten deze regels in het omgevingsplan opnemen.

De regels uit de bruidsschat hebben betrekking op verschillende onderwerpen zoals horeca, detailhandel, recreatie, lozingen, emissies van geluid, geur en trillingen door bedrijven en bouwen. De bruidsschat bevat echter ook regels over bouwen en gebruiken, welstand, cultureel erfgoed en aanvraagvereisten.

De bruidsschatregels zijn momenteel onderdeel van onder andere het Activiteitenbesluit, het Bouwbesluit en het Besluit omgevingsrecht. De regels zijn beleidsneutraal of beleidsarm overgenomen, de essentie van de regels is niet gewijzigd. Wel zijn de regels aangepast aan de terminologie van de Omgevingswet.

Het Invoeringsbesluit Omgevingswet bevat de bruidsschatregels. De Omgevingswet bepaalt dat deze regels automatisch in het omgevingsplan komen. De bruidsschat is op het moment van inwerkingtreding van de Omgevingswet onderdeel van het tijdelijk deel van het omgevingsplan. Elke gemeente krijgt van het Rijk in haar omgevingsplan een hoofdstuk 22 waarin de regels uit de bruidsschat staan. Ook bevat elk omgevingsplan in hoofdstuk 1 regels uit de bruidsschat.

De gemeente weegt bij het maken van een omgevingsplan af of deze regels geschrapt, overgenomen of gewijzigd worden en geeft daarmee invulling aan de decentrale afwegingsruimte. Na de transitieperiode vervallen de regels uit de bruidsschat niet van rechtswege. Dit houdt in dat de bruidsschat onderdeel blijft uitmaken van het omgevingsplan van rechtswege. Op zich is dit geen probleem.

Vooruitlopend op het opstellen van het omgevingsplan, kunnen de regels uit de bruidsschat geanalyseerd worden. Als onderdeel van de analyse wordt inzichtelijk gemaakt welke ketenpartner of uitvoeringsinstantie bij een activiteit betrokken is (stap 1) en wordt een eerste advies geformuleerd over het schrappen, dan wel (gewijzigd) overnemen van deze regels (stap 2). Als volgende stap kunnen de regels uit de bruidsschat beoordeeld worden op strijdigheid met het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) en/of lokale regels, zoals het bestemmingsplan of een lokale verordening (stap 3). Vervolgens vindt een inhoudelijke afweging plaats welke normen de gemeente wenst te hanteren (stap 4). Eventueel kan al een planregel en een toepasbare regels worden geformuleerd die later in het omgevingsplan kan worden opgenomen.

De voormalige Rijksregels zijn beleidsneutraal overgenomen in de bruidsschat. Er heeft nog geen toets plaatsgevonden aan het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). De regels die een plek krijgen in het omgevingsplan nieuwe deel, moeten uiteraard in overeenstemming zijn met de instructieregels uit het Bkl.

In de bruidsschat is een voorrangsregel opgenomen die regelt welke regel voorgaat bij strijdigheid met andere regels uit het tijdelijk omgevingsplan zoals het bestemmingsplan, een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte of een beheersverordening (zie de opsomming in artikel 4.6, eerste lid van de Invoeringswet Omgevingswet). In geval van strijdigheid prevaleert de regel uit het tijdelijk omgevingsplan boven de regel uit de bruidsschat.

Er is ook een voorrangsregel opgenomen die bepaalt dat de regels uit de bruidsschat ook gelden voor activiteiten met een omgevingsvergunning voor een milieubelastende activiteit. Op basis van het overgangsrecht blijven de bestaande vergunningvoorschriften gelden en hebben voorrang op de regels in de bruidsschat.

De bruidsschat bevat milieuregels voor activiteiten die lokaal geregeld kunnen worden. Bijvoorbeeld over geluidshinder of geurhinder bij een horecagelegenheid, sportinrichting of manege. Ook bevat de bruidsschat regels over immissies van geluid, geur en trillingen.

Zowel de bruidsschat als het Bal bevatten regels voor milieubelastende activiteiten.
Hoe verhouden deze zich nu tot elkaar?
Is er overlap en zo ja, welke regels gelden dan?

Voor een aantal regels uit de bruidsschat is expliciet aangegeven voor welke activiteiten deze gelden (bijvoorbeeld wasstraten). Deze activiteiten komen in het Bal niet voor. Hierbij treedt dus geen overlap op.

Daarnaast bevat de bruidsschat regels voor thema’s die wel in het Bal worden geregeld. Daarbij gelden de regels van de bruidsschat aanvullend op de regels uit het Bal. Deze regels kunnen zowel op de hoofdactiviteit (bijvoorbeeld de geluidregels voor de activiteit stralen van metalen) of voor een ondergeschikte activiteit (bijvoorbeeld geurregels voor de kantinekeuken van de kleiduivenschietbaan) van toepassing zijn. Op deze manier wordt bij het opstellen van de regels in de bruidsschat voorkomen dat deze de regels in het Bal zouden overlappen en daardoor strijdigheid zou kunnen ontstaan.

Veel gemeenten kiezen er op dit moment voor om de bruidsschat nog niet over te zetten naar het nieuwe deel van het omgevingsplan. De bruidsschat laat men vooralsnog in het tijdelijk deel staan en men bepaalt op een later moment hoe deze regels worden vertaald naar het nieuwe deel van het omgevingsplan. Dit is een keuze.

Een nuance is op zijn plaats. In artikel 22.26 van de bruidsschat is een verbod opgenomen om zonder omgevingsvergunning een bouwactiviteit te verrichten en het te bouwen bouwwerk in stand te houden en te gebruiken. Indien de gemeente een ontwikkeling mogelijk maakt door het omgevingsplan te wijzigen, kunnen de nieuw op te nemen regels in het nieuwe deel van het omgevingsplan conflicteren met dit verbod in de bruidsschat.

Om dit te voorkomen kan in het wijzigingsbesluit worden opgenomen dat:

In alle gevallen wordt bepaald dat dit van toepassing is op het werkingsgebied van de nieuwe ontwikkeling zodat de bruidsschat voor de rest van het ambtsgebied ongewijzigd van toepassing blijft.

Nu we de bruidsschat uitgebreid hebben geanalyseerd en weten hoe om te gaan met de verschillende regels over de fysieke leefomgeving bij het opstellen/wijzigen van een omgevingsplan, zijn we klaar voor het zetten van de volgende stap: het Bkl.
Hierover meer in de blog van volgende maand.